Viranşehir – Antik izler, sonsuz ova

Şarkı: Viranşehir’in Enginliği

Süre: 3:00

Süre: 3:02

Video 1: Viranşehir Tanıtım Belgeseli

Genel Bakış

Viranşehir, Şanlıurfa ilinin doğusunda, Urfa ile Mardin arasında uzanan geniş bir ovada yer alır. Günün ritmi pazarlarda, fırınlarda, çay ocaklarında atar; ilçe merkezi dışında tarlalar, köyler ve alçak tepeler sıralanır. Sakinlik, sade yaşam ve misafirperverlik burada yolcuyu hemen karşılar.

Viranşehir Hakkında

Viranşehir, büyük gökyüzü ve uzun ufuk çizgileriyle hatırlanan bir yerdir: gündüzleri toz rüzgârla yolları dolaşır, akşamları güneş çatılara ve tarlalara altın bir katman bırakır. Tarımsal üretim kuşaklar boyu omurga olmuştur: buğday, mercimek ve pamuk; köy kenarlarında otlayan koyun ve keçiler. Pazarlarda lavaş, yoğurt, peynir, zeytin ve baharat el değiştirir; bir bardak çay, oturup sohbet etmenin en doğal davetidir.

Tarihsel olarak Viranşehir, Edessa/Urfa ve kuzey Mezopotamya yol ağının etkisindedir. Antik ve geç antik dönemi, yer adlarında (Tella, Constantina) ve etrafa serpilmiş kalıntılarda hissedilir. Roma’dan Bizans’a, İslam ve Osmanlı dönemlerine; kervanlara, göçlere ve sınırların değişimine tanıklık etmiştir. Bugün de Anadolu’yu Bereketli Hilal’le birleştiren bağlarda duran bir kavşaktır.

Günlük hayat merkez mahallelerde canlıdır: atölyeler çalışır, fırınlar sabah erken kokar, küçük dükkânlar geç kapanır. Köylerde ise tarlanın ritmi geçerlidir: sabah erken yola çıkılır, öğlen gölge aranır, akşamüstü sohbet uzar. Misafirperverlik kültürün doğal parçasıdır; bir sandalye, bir çay, tek bir soru: “Nereden geldin, vaktin var mı?”

Gezi deneyimi Viranşehir’de yüksek sesli kartpostallar değil, gerçek sahneler demektir: tarlanın kenarında bir dikmeli (roma kalıntısı), ufku gören bir kale harabesi, yüzyılların sessizliğini taşıyan bir manastır. Cazibe de buradadır: tarih bilet gişelerinin ardında değil, doğrudan manzaranın içinde durur. Kendini bu tempoya bırakan herkes, eve güneş, toz ve ekmek tadında anılarla döner.

Ovanın sözü: Rüzgâr unutmaz. Koku ve sesleri, yani Viranşehir’in hikâyelerini de taşır.

Görülecek Yerler

Dikmeler (Roma tapınağı) – tarlanın kıyısında nadir bir plan; gün batımında taşların rengi parlar.
Çemdin Kalesi – ovaya bakan harabe; kısa ama rüzgârlı çıkışlar, geniş manzara.
Şemuniyye Manastırı – Süryani-Hristiyan mirasının izleri; dingin, tefekküre açık bir atmosfer.
Eyyüp Nebi Türbesi – Hz. Eyyub’a atfedilen ziyaret alanı; sabah ışığında sakince gezin.
Kızılburç Höyük – kuzeyde erken dönem yerleşim höyüğü; neredeyse hiç tabelasız.
Kassas Höyük – çanak-çömlek parçaları görülebilen antik yerleşim; meraklısı için keşif.
Bozca Harabeleri – geç Roma olabilecek taş kalıntılar; sessiz ve ıssız bir yamaç.
Karataş oluşumları – siyah bazalt bloklar; akşam ışığında fotoğraflık şekiller.
Kırkgöz Pınarları – ilkbaharda canlanan küçük kaynaklar ve kuş sesleri.
Eski Kale Höyüğü – tepe üstünde duvar izleri; ovaya bakan güzel bir seyir noktası.
Yayık Tepesi – gün batımı için sessiz bir zirve; ufuk çizgisi tertemiz.
İlçe merkezi – çarşı, fırınlar, bakırcılar ve çay ocakları; gündelik hayatın kalbi.
Koşulu Göç Yolu – eski yörük/nomad patikası; yerde eski konak izleri hâlâ seçilir.
Altınbaşak taş fırını – geleneksel lavaş; hikâyeler ve sıcak ekmek kokusu.

Gizli ve Az Bilinen Noktalar

Eski Kale Köyü – duvar izleri ve altın saat ışığıyla küçük bir fotoğraf durağı.
Bozca yamaçları – unutulmuş taş temeller; doğanın geri aldığı bir yerleşim.
Koşulu eski göç yolu – rüzgârın anlattığı sessiz hikâyeler; ayak izleri toprakta.
Kırkgöz – su başında gölgeli mola; ilkbaharda yemyeşil.
Altınbaşak fırını – taş fırından çıkan lavaş, sabah en tazesi.

Yöresel Lezzetler

Viranşehir mutfağı sade ve lezzetlidir: mercimek, bulgur, lavaş, yoğurt ve koyun-keçi sütü ürünleri temeldir. Patlıcan kebabı ve mercimek çorbası sofraların klasiği; köylerde taş fırında lavaş hâlâ geleneksel yöntemle pişer. Yanında zeytinyağlı dolma, çiğ köfte ve bazen taze sütten sütlaç.

Pazarlarda karacadağ peyniri, sumak, susam ve kurut (kurutulmuş yoğurt) bulursun. Sabah taze ekmek, öğlen ayran/çay, akşam ise közde et-közlenmiş biber—bölgenin ritmi böyledir.

Yürüyüş Rotaları

Dikmeler Çevresi – 2 km, düzlük; gün batımından 1 saat önce en iyi ışık.
Eski Kale Patikası – 3–4 km; kısa çıkışlar, köy dokusu, dönüşte toprak yol.
Kuzey Ova Hattı – 5–6 km; rüzgâra açık, gölge az (şapka/su şart).

Donanım: sağlam ayakkabı, şapka, kişi başı en az 1 lt su; yazın sabah/akşam yürüyün.

İklim & En İyi Zaman

Karasal ve kurak: İlkbahar (Mart–Mayıs) ve Sonbahar (Eyl–Kasım) en iyi dönemdir. Yaz çok sıcak (öğle dışı saatleri seçin), kış serin ve rüzgârlı olabilir.

Alışveriş & Pazarlar

Haftalık pazarlarda sebze, mercimek, peynir, zeytin ve tatlılar bulunur. Güleryüz normaldir; ısrarlı çağırma gördüğünüzde nazikçe uzaklaşın. Fiyat karşılaştırın, fiş isteyin; pazarlık saygılı olsun.

Fotoğraf Noktaları

Dikmeler – gün batımında silüet ve geniş gökyüzü.
Çemdin Kalesi – ovaya bakan panorama (tele + geniş açı iyi ikili).
Pazar sahneleri – renkler ve yüzler; önce nazikçe izin isteyin.

Erişilebilirlik & Konfor

Merkez mahalleler çoğunlukla düzdür; tarihi noktalar yer yer erişilebilir değildir (stabil olmayan patikalar, basamaklar). Yazın güneşten korunma ve su önemli; medya yalnızca tıklamayla oynar (veri dostu).

Sağlık & Acil Durum

Eczaneler merkezde; ilk başvuru devlet hastaneleri. Seyahat kiti (güneş, toz, elektrolit) taşıyın. Acil durumlarda 112.

Ziyaret İpuçları

Gün planı: etkinlikleri sabah/akşam yapın, öğlen gölgede kalın.
Kıyafet: ibadethanelerde omuz/diz kapalı; gerekirse ayakkabı çıkarın.
Su & atıştırmalık: yanınızda bulundurun.
Dolmuş/taksi: ücreti baştan konuşun; haritaları çevrimdışı indirin.
Saygı: fotoğraf önce izinle; bir “Merhaba” kapı açar.

Efsaneler

Dikmeler çevresinde bir Roma aşk hikâyesinin taşlarda yaşadığı anlatılır; tarihçiler tartışır, ama rüzgârın taşıdığı o hüzünlü tını mekâna ayrı bir ruh verir.

Söylenceler

Derler ki, ovanın akşam rüzgârı eski sesleri taşır; gün batımında başakların hışırtısında kervanların, yağmur yıllarının ve tepe nöbetçilerinin öyküsü duyulur.

Viranşehir’deki Mahalleler

Abalar – geniş tarlalar ve ufka bakan küçük, sakin bir köydür.
Adaköy – taş evler ve ortak fırın kültürüyle geleneksel bir yerleşim.
Akçataş – kireç taşlı yamaçlar akşam ışığında sararır; dingin yaşam.
Akkese – pamuk tarlalarıyla çevrili; eski bir köy camisi bulunur.
Alakonak – eski ticaret yolunun üzerinde; mercimek ve nohut öne çıkar.
Altınbaşak – ismi gibi “altın başaklar”; verimli tarım kuşağı.
Anıt – eski mezar izleri ve yumuşak tepelerle tarih kokar.
Arısu – berrak kaynak suyu ve küçük meyve bahçeleriyle bilinir.
Arıtır – geniş ekin tarlaları ve taş çeşmeli bir köy meydanı.
Aslanbaba – efsanevi bir şahsa atıf yapan adı ve gölgeli bir çınarıyla hatırlanır.
Aşağıtınaz – güneyde, kumlu topraklar ve rüzgârın şekillendirdiği tarla çizgileri.
Atatürk – merkezî bir mahalle; okul, atölye ve hareketli çarşı.
Ayaklı – kerpiç mimarili, sakin ve düzenli sokaklara sahip.
Ayrıdüşen – alçak tepeler arasında; geçim kaynağı klasik tarım.
Azadi – “özgürlük” adıyla genç bir yerleşim; aile evleri ve çay ocakları.
Bahçelievler – bahçeli evleri ve okullarıyla şehir yakınında yeşil bir doku.
Bakımlı – bakımlı avlular, zeytin ağaçları ve sakin akşamlar.
Ballıca – kavunuyla meşhur; yaz pazarları canlıdır.
Başaran – adının hakkını veren hareketli ve girişken bir köy.
Başköy – yol üzerinde; yakınlarda eski bir kilise kalıntısı bulunur.
Beğrük – çoban ateşleri ve yıldızlı geceleriyle sessiz bir yer.
Binekli – eski kervan konak noktası; at yetiştiriciliğiyle anılır.
Bozca – rüzgârlı bir yayla köyü; manzara geniştir.
Burç – tepe üstünde küçük taş evler ve eski tahkimat izleri.
Büyükbardakçı – yüzyıllık bir kaynağın beslediği yerleşim.
Büyükçavuş – tarım ağırlıklı; traktör sesleri köyün fonu gibi.
Büyükgörümlü – isminin dediği gibi, ufku geniş bir konumda.
Büyükmutlu – güçlü dayanışma, küçük pazar ve misafirperverlik.
Ceylan – bir zamanların ceylanlarına atıf; doğayla iç içe.
Cumhuriyet – merkezde; kafeler, idari binalar ve yoğun hareket.
Çalıcık – tepeler arasında; keçi peyniriyle tanınır.
Çamurlu – verimli killi toprak, iyi ürün veren tarlalar.
Çiftçiler – adı üstünde; hane halkı büyük ölçüde çiftçidir.
Çiftekuyu – iki eski su kuyusunun adını taşıyan köy meydanı.
Çokran – rüzgâr gülleri ve toprak tonlu evlerle kırsal bir doku.
Dedeköy – adını bir erenden alan; ziyaret edilen küçük bir türbe bulunur.
Defterdar – Osmanlı’dan kalma unvanı yaşatan adı; taş yapılar dikkat çeker.
Değim – tarlalara karışan küçük sulama kanallarıyla verimli.
Demirci – demircilik zanaatinin sürdüğü; örs sesi eksik olmaz.
Dikili – zeytin ağaçları ve alçak yamaçlar; sakin bir ritim.
Dinçer – el dokuması kilimleriyle bilinen sade bir yerleşim.
Dinçkök – “sağlam kök” anlamlı adı; köklü aileler yaşar.
Ekinciler – uçsuz bucaksız ekin tarlaları; tarımın kalbidir.
Ekindöver – yazın dönen harman makineleri manzaraya eşlik eder.
Elbeğendi – “halkın beğendiği” anlamlı adıyla sakin ve konuksever.
Elgün – açık yerleşim; step ufkunu geniş görür.
Emiroğlu – meyve bahçeleri ve küçükbaş hayvancılık yan yana.
Engelli – hafif çukur bir konum; yeşil ve sükûnetli.
Eser – adı gibi “emek ve eser”; el işçiliği sürer.
Eskikale – eski sur izleri; tepe üstünde rüzgâr sesi.
Esvetoğlu – düzenli avlular ve sessiz akşamüstleriyle tanınır.
Eşkin – kekik kokulu yaz günleri ve dingin kırsal hava.
Evcimen – aile odaklı; kiremit çatı ve bakımlı iç avlular.
Eyyüpnebi – ziyaret alanı ve türbesiyle manevî bir durak.
Fakılar – geniş avlulu evler ve geleneksel tahıl ambarlarıyla bilinir.
Fatih – merkez mahallelerinden; okullar ve küçük parklarla canlıdır.
Gazihalil – tarihî bir su kuyusu çevresinde kurulmuş eski köy.
Gedik – küçük rüzgâr geçitleriyle serin, yaz akşamları hoş esintilidir.
Gözlek – ismini veren kaynak suyuyla verimli bir alan.
Gölbaşı – mevsimsel göletin kenarında, kuş sesleriyle huzurlu.
Görümlü – ovaya hâkim bir noktada; adını “görünür” manzarasından alır.
Güldüzü – sabah çiçek kokularıyla anılır; bahçecilik yaygındır.
Gülpınar – ilkbaharda açan gülleri ve su başı sohbetleriyle meşhur.
Gümüş – eski gümüş işçiliğiyle tanınan küçük yerleşim.
Gürpınar – serin akan deresiyle yaz aylarında nefes alan köy.
Habeş – adını bir eski yerleşimden alır; tarlalarla çevrilidir.
Hacıhüseyin – kerpiç evler, küçük cami ve sakin gündelik yaşam.
Hürriyet – merkezde hareketli; kahvehaneler ve genç nüfus yoğundur.
İnceköy – ince uzun bir vadi içinde; bağcılık ve arıcılık görülür.
İnönü – modern konutlar ve geniş bulvarlarla yeni bir mahalle.
Kalkanlı – adını çevredeki kalker tepelerinden alır; manzaralı.
Kapaklı – verimli toprak, harman sesleri ve yaz akşamı sohbetleri.
Karaali – bazalt taş evleriyle dikkat çeker; serin bir mikro iklim.
Karahisar – küçük kale kalıntıları ve köy pazarlarıyla bilinir.
Karakuzu – siyah üzüm bağlarıyla tanınır; höyük yakınındadır.
Karakuyu – eski bir su kuyusuna adanmış; etrafı serin ve gölgeli.
Karataş – bazalt kayalıklar, sürü yolu ve sonsuz ova manzarası.
Karaveran – kervan yolu üzerindeki eski konak noktalarından biridir.
Kavaklı – kavak ağaçlarıyla çevrili, yazın serin esintili bir köy.
Kavurmataş – koyu renkli taş evleriyle özgün bir mimari taşır.
Kaya – küçük kayalık alanlar, aralarında tarlalar; sakin bir köy.
Kayalı – adını çevresindeki kaya formasyonlarından alır; tarla yolları düzgündür.
Kaziyahya – geleneksel tahin ve pekmez üretimiyle tanınır.
Kemerköy – taş kemerli köprü kalıntısı yanında kurulmuş.
Kendirci – kenevir ekimiyle geçmişte ünlü; el dokuması hatırası sürer.
Kepirli – killi toprakları sayesinde bereketli ekinler verir.
Kepezli – hafif yükseltili arazi; rüzgâr değirmeni kalıntısı vardır.
Kılıçlı – adı gibi güçlü geleneklere sahip; geniş aile yapısı hâkimdir.
Kınalı – düğün geleneklerinde kına yakma ritüeliyle anılır.
Kırkkuyu – çok sayıdaki kuyu ve kaynak nedeniyle böyle adlandırılmış.
Kırmızıtarlalı – kırmızı topraklarıyla farklı görünür; pamuk ekimi yaygındır.
Kışlak – kış aylarında göçerlerin konakladığı geleneksel bölge.
Kocakent – kalabalık, hareketli bir köy; haftalık pazar kurulur.
Kocataş – büyük taş yığınlarıyla anılır; çocuklar tırmanış yapar.
Kopuzlu – halk müziğiyle bilinir; her evde bir saz bulunur.
Korkmaz – direnciyle tanınan, üretken bir yerleşimdir.
Köseçoban – çoban hikâyeleriyle dolu, keçi sürüleriyle ünlü.
Kösetarla – geniş tarım arazileri; traktör yolları uzanır gider.
Köylüce – adından da anlaşılır biçimde tam bir köy dokusu taşır.
Külah – konik çatılarıyla dikkat çeken eski taş evleri vardır.
Küplüce – eski küp mezar kalıntıları çevresinde kurulmuş.
Küçükbardakçı – komşu köyle kardeş yerleşim; küçük su kaynağıyla serin.
Küçükçavuş – küçük ama üretken bir topluluk; baharat kokulu sokaklar.
Küçükgörümlü – yüksekten bakıldığında yeşil adacıklar gibi görünür.
Küçükmutlu – neşeli ve samimi halkıyla “küçük mutluluklar köyü”.
Kütüklü – eski ahşap kirişli evleriyle nostaljik bir köy dokusu.
Laleli – ilkbaharda lale tarlalarıyla renklenen sakin bir mahalle.
Mahmutlu – köklü aileler, geleneksel düğünleriyle bilinir.
Mazıdağı – küçük bir sırt üstünde; mazı ağaçlarıyla çevrili.
Merkez – idari binalar, pazarlar ve kafelerin bulunduğu yoğun alan.
Mezraa – tarımsal üretim üssü; mevsimlik işçilerle canlı.
Mollabey – eski medrese kalıntıları ve kültürel miras hissi.
Mollahalil – köy imamının ismiyle anılır; sakin bir cami avlusu vardır.
Muratlı – zeytin ağaçlarıyla kuşatılmış; sabah kuş sesleri duyulur.
Namlı – yöresel unlu mamulleriyle “nam” salmıştır.
Nur Mahallesi – adını akşam ışığının parlak tonlarından alır.
Ortaklar – dayanışma kültürüyle bilinir; tarım aletleri ortak kullanılır.
Ortaköy – iki eski köyün birleşiminden doğmuş; harman yeri ortadadır.
Otluk – otlaklarıyla tanınır; koyun sürüleri sabah yollardadır.
Örencik – arıcılıkla uğraşan ailelerin yaşadığı doğa içi mahalle.
Övünç – adı gurur anlamındadır; eğitimli genç nüfusu artmaktadır.
Özkent – planlı, düzenli sokaklarıyla modern bir yerleşim.
Pınarbaşı – kaynak suyu etrafında yeşillik; serin yaz piknikleri.
Pirinçli – adını eski pirinç tarlalarından alır; tarım yeniden canlanıyor.
Reşadiye – tarihî evleriyle Cumhuriyet dönemi havasını taşır.
Saçlı – küçükbaş hayvancılıkla geçinen, sade bir köy.
Sakalar – geçmişte su taşıyıcılarının yaşadığı mahalle; adı oradan gelir.
Sarıbalta – tahıl ambarları ve eski harman geleneğiyle tanınır.
Sarıgül – baharda sarı çiçeklerle dolan neşeli bir köy.
Sarıtepe – tepeden ovaya bakan manzara; gün batımı etkileyici.
Sarıyakup – tarihi bir türbeyle anılır; ziyaretçiler eksik olmaz.
Savurkapı – eski şehir kapısına yakın, taş duvarlı evlerle nostaljik.
Saygılı – adındaki gibi saygı ve düzenin hâkim olduğu köy.
Seferköy – eski kervan yolu durağı; misafirperverliğiyle bilinir.
Selamet – huzurlu bir mahalle; bahçelerinde nar ağaçları.
Selçuklu – tarihî adıyla geçmişin izlerini yaşatır.
Sevindik – mutlu insanlarıyla “sevindikçe çoğalan” bir köy.
Şahinler – avcılıkla geçmişte ün kazanmış, bugün tarım ağırlıklı.
Şairler – adı gibi sanata yatkın; edebiyat öğretmenleriyle tanınır.
Şekerli – tatlılarıyla ünlü; özellikle kadayıfı meşhur.
Şenyurt – bahar geldi mi tamamen yeşile bürünür; adı gibi neşelidir.
Taşlı – taş dokulu topraklar; zeytin yetiştiriciliği yapılır.
Tatlıca – adını tatlı su kaynağından alır; serin yaz günleriyle bilinir.
Tekeler – keçi sürüleriyle yaşayan bir yörük köyüdür.
Tepedibi – tepe eteklerinde, manzaralı evlerle düzenli bir yerleşim.
Tepelce – hafif eğimli arazide; buğday tarlalarıyla çevrilidir.
Topçu – adını eski bir askeri birimden alır; disiplinli, sakin köy.
Toruntepe – küçük höyük ve çevresinde tarihî buluntular.
Tutmalı – bağ bahçesiyle tanınan; nar ve üzüm yaygındır.
Türkeli – millî günlerde bayraklarla süslenen vatansever mahalle.
Türkmen – geleneksel Türkmen kültürü ve misafirperverliği yaşar.
Uğurlu – adının anlamı gibi, uğurlu kabul edilen bir yerleşim.
Uzunova – adının dediği gibi uzun ve düz bir ovada yer alır.
Üçgül – üç kardeşin kurduğu köy; baharda üç renk çiçek açar.
Üçler – üç tepe arasında; küçük, samimi bir mahalle.
Ürünlü – bol hasat alınan, bereketli topraklar.
Yağmurlu – ismini sık düşen ilkbahar yağmurlarından alır.
Yakınyurt – merkeze yakın, gelişmekte olan bir yerleşim.
Yalankoz – ceviz ağaçlarıyla tanınır; gölgeli bahçeleri vardır.
Yalıncak – sade yaşam, temiz hava ve samimi insanlar.
Yarımtepe – yarım dağ silsilesinin eteğinde; koyun sürüleriyle ünlü.
Yayladağı – yaz aylarında serin; hayvancılık yapılan yayla bölgesi.
Yaylak – göçerlerin yazlık konak yeri; çadır gelenekleri sürer.
Yazgı – kader anlamlı adıyla bilgece bir sükûnet taşır.
Yazlık – adını mevsimlik evlerden alır; taze sebzeleri meşhurdur.
Yediören – yedi farklı köyün birleşiminden doğan büyük yerleşim.
Yenişehir – modern yapılaşma ve genç nüfusuyla gelişmekte.
Yenisu – temiz kaynak suyuyla bilinir; piknik alanı yapılmıştır.
Yeşilce – adını çevresindeki yeşil tarlalardan alır; doğa canlıdır.
Yeşilova – mevsimlik çiçeklerle bezenmiş, fotojenik bir köy.
Yeşiltepe – hafif eğimli tepeler ve zeytinliklerle huzurlu ortam.
Yiğitler – adını cesur köylülerinden alan, üretken bir topluluk.
Yoncalı – yonca tarlaları ve rüzgârda sallanan yeşil deniz manzarası.
Yukarıtınaz – Aşağıtınaz’ın üst kısmında; manzaralı ve serin.
Reyhanlı – reyhan kokulu bahçeleri ve gölgeli avlularıyla serin bir durak.
Sağırtaş – rüzgârın taşı yonttuğu, sessiz ve kayalık bir çevre.
Sağlamlar – adı gibi dayanışmanın güçlü olduğu, üretken bir topluluk.
Sakalar – eski “su taşıyıcıları” geleneğini yaşatan mahalle.
Samanlı – saman balyaları ve geniş ahırlarıyla hayvancılık odağı.
Sarıbal – bal ve bağ aromasının yayıldığı, baharda canlı bir köy.
Satıcık – haftalık pazar tezgâhlarıyla küçük bir ticaret merkezi.
Sayoba – Mardin yönüne bakan açık manzarası ve koyun sürüleriyle bilinir.
Selahaddin Eyyubi – genç nüfuslu, hareketli ve düzenli bir merkez mahallesi.
Sepetli – sepet örücülüğü ve sebze bahçeleriyle tanınır.
Sergen – ceviz ağaçlı yollar ve sakin akşamüstleriyle huzurlu.
Sevgili – adı gibi sıcak ve samimi bir topluluk.
Sözeri – dürüstlüğü ve çalışkanlığıyla bilinen üretken köy.
Süleymaniye – modern konutlar ve meydan camisiyle düzenli bir yapı.
Şahinli – yüksekte konumlu; açık havada şahinlerin süzülüşü görülür.
Şarkpınar – doğu yönlü kaynak suyu ve gölgeli mola noktalarıyla serin.
Şehit – anıtı ve saygı duruşu gelenekleriyle hatırlanan sakin bir mahalle.
Şırnak – ilçe sınırına yakın; göçer yollarının izleri görünür.
Tanyeli – sabah rüzgârının serinliği ve taze ekmek kokusuyla anılır.
Taşönü – taşlık düzlük ve zeytinliklerle sade bir yaşam.
Taşyaka – taş teraslar ve kuru duvarlarla katmanlı yamaçlar.
Tekke – eski bir dergâhın hatırasını taşıyan manevî bir nokta.
Tekneli – çömlek ve toprak kap geleneğiyle bilinen el sanatları köyü.
Tepedüzü – rüzgârlı bir plato; gün batımında ufuk çizgisi parlar.
Toklu – kuzu yetiştiriciliği ve tandır lezzetleriyle öne çıkar.
Tunçbilek – ocağı tüten demircihaneleriyle eski el işçiliği yaşar.
Türkeli – bayraklı törenleri ve birlik duygusuyla bilinir.
Uğurlu – “uğur”una inanılan, verimli tarlalara sahip bir köy.
Ulaklı – eski haberci/ulak yolları üzerinde; kervan hatıralı.
Üçgül – üç renkli çiçekleriyle baharda capcanlı görüntüler sunar.
Yaban – doğayla baş başa, ıssız ve bakir bir coğrafya.
Yağızlar – koyu renkli topraklarıyla bereketli ekin verir.
Yarpuz – yaban nanesi kokusunun tarla kenarlarını doldurduğu mahalle.
Yayık – yayık tereyağı ve süt ürünleri geleneği sürer.
Yazgüneşi – yazın parlak ışığıyla adını hak eden sıcak bir yerleşim.
Yenimahalle – yeni yapılaşma ve geniş sokaklarıyla düzenli.
Yenişehir – yönetim binaları, okullar ve kafelerle kentin kalbi.
Yeşilalıç – alıç ağaçları ve ilkbahar çiçekleriyle ferah.
Yeşildurak – gölgelik dinlenme noktaları ve pazar tezgâhlarıyla tanınır.
Yıldız – gece gökyüzü berraktır; yıldızlar olduğundan parlak görünür.
Yolbilen – eski güzergâhların kavşağında; yol bilgisiyle ünlenmiş.
Yollarbaşı – yolların başladığı düğüm noktası; küçük tamirhaneler vardır.
Yukarıbağ – üzüm bağları ve incirliklerle üst kotta serin bir yamaç.
Yukarıdilimli – üst kesimde rüzgârı serin, manzarası açık bir yer.
Yukarışölenli – düğün ve şölen geleneği güçlü, neşeli bir topluluk.
Yüceler – listenin sonu; adı gibi vakur ve sakin bir mahalle.