Ortaca, Türkiye’nin güneybatısında (Muğla ili) Dalyan deltası, geniş ovalar ve Dalyan, Gökbel ile Sarıgerme çevresindeki ormanlık yamaçlar arasında yer alır. İlçe; limon ve portakal bahçeleri, nehir kolları ve sazlıklar, iskeleler, yerel pazarlar, pansiyonlar ve sakin mahalleleriyle verimli tarımı canlı turizmle buluşturur. Kaunos’un kadim mirası ile Caretta caretta (iri baş deniz kaplumbağası) koruma alanları, doğa deneyimi, kültürel tarih ve huzurlu tatil atmosferini harmanlar.
Bölgenin kalbi, kanalları, sazlık adacıkları ve gezi tekneleriyle Dalyan Deltası’dır. Karşısında, tiyatrosu, akropolü ve sur kalıntılarıyla Kaunos kaya mezarları ve antik kent uzanır. Iztuzu’nun uzun kum bandında hassas koruma bölgeleri oluşturulmuş, ziyaretçiler için panoramik yürüyüş yolları ve yaşam alanının önemini anlatan bilgi merkezleri yapılmıştır. Sarıgerme ve iç kesimlerdeki huzurlu köyler, Ortaca’ya otantik, dengeli bir karakter katar.
Mahalleler (tam liste, kısa açıklamalı)
Akıncı – İlçenin doğusunda sakin, kırsal yerleşim.
Arıkbaşı – Dağınık evler, tarım arazileri ve küçük atölyeler.
Atatürk – Merkeze yakın, dükkânlar ve günlük yaşam.
Beşköprü – Kırsal kenar mahalle; yürüyüş için başlangıç noktası.
Çaylı – Tarım ağırlıklı; sakin sokaklar ve köy pazarları.
Cumhuriyet – Merkezi altyapı, resmi daireler, alışveriş imkânı.
Dalaklı – Seyrek yapılaşma, tarım ve meyve ağaçları.
Dalyan – Tekne iskeleleri; Kaunos, Iztuzu ve delta kapısı.
Dereköy – Dağ eteğinde köy yaşamı; yavaş tempo.
Dikmekavak – Geniş tarlalar, küçük işletmeler, kırsal atmosfer.
Ekşiliyurt – Konut ve tarım arazilerinden oluşan bölge.
Eskiköy – Geleneksel köy; sessiz sokaklar, bahçeler.
Fevziye – Yerleşim ve tarım alanları; ana yollara yakın.
Gökbel – Delta manzaralı tepelik alan.
Gölbaşı – Tarım ve su kaynaklarına yakın kırsal alan.
Güzelyurt – Geniş bahçeli evler, yerel hizmetler.
Karaburun – Küçük yerleşim; tarım ve sakin yaşam.
Karadonlar – Tarım ve meyve yetiştiriciliği yapılan köy.
Kemaliye – Çarşı, atölyeler ve hizmet alanları.
Mergenli – Kırsal; tarlalar ve meyve bahçeleri.
Okçular – Merkez ile nehir arasında, karma kullanım.
Sarıgerme – Tatil yeri havası; uzun kum, su sporları, yürüyüş yolları.
Tepearası – Şehrin kenarında sakin yerleşim.
Terzialiler – İç kesimde köy, doğa yürüyüşlerine başlangıç noktası.
Yerbelen – Merkezi konum, pazarlar ve hizmetler.
Yeşilyurt – Yeşil bahçeler, sakin mahalle.
Gezilecek Yerler & Deneyimler
Dalyan Deltası & Tekne Turları – Sazlık kanallardan manzara noktalarına; kuş ve doğa gözlemi.
Kaunos Antik Kenti – Tiyatro, surlar, akropol; deltaya hâkim manzara.
Kaunos Kaya Mezarları – Yamaca oyulmuş anıtsal mezar cepheleri.
Iztuzu (Kaplumbağa Plajı) – Caretta caretta için koruma alanı, bilgilendirme merkezleri.
Sarıgerme – Uzun kum, su sporları, yürüyüş yolları; aile dostu ortam.
Gökbel Seyir Tepesi – Delta, kıyı ve Köyceğiz manzarası.
Karia Yolu – Antik patikalar; Ortaca/Dalyan etabıyla ünlü.
Dalyan Çamur Banyoları & Termal – Tekne turlarında popüler durak; sağlık ve eğlence.
Kargıcak & Aşı Koyu – Sakin doğa ve yüzme noktaları.
Doğa & Kaplumbağa Bilgi Merkezleri – Yaşam alanları, koruma çalışmaları ve eğitim.
Efsaneler
En eski anlatılardan biri, Kaunos’u mitolojik Byblis ile bağlar. Karşılıksız aşk yüzünden Kaunos, ırmak ağzına göç edip burada kentini kurar. Byblis’in gözyaşlarının, bölgenin sularını simgesel olarak beslediğine inanılır.
Halk arasında “Deltanın Bekçisi” olarak bilinen bir su ruhunun geceleri kanallar ve kumlar üzerinde dolaştığı söylenir. Sessiz gecelerde sazlıklar arasında hafif bir çağrı duyduğunu iddia edenler vardır.
Hikayeler
Dolunay gecelerinde Dalyan önünde sessiz bir tekne görüldüğü rivayet edilir. Birbirine sonsuza dek bağlı bir çiftin burada yaşadığı ve teknelerinin, aşk ve sabra inananlara göründüğü söylenir.
Sarıgerme’de ise, sesi limon bahçesinde yankılanan genç bir şarkıcıdan bahsedilir. Sıcak ve sakin havalarda, yaprak hışırtısına karışan hafif bir mırıldanma hâlâ duyulabilir.